خشکی چشم و روش های درمان آن

آنچه در این مطلب می‌خوانیم:

1-خشکی چشم چیست؟

2- دلایل بروز خشکی چشم

 3- چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به خشکی چشم هستند؟

4- علائم خشکی چشم

 5- تشخیص خشکی چشم

 6- نکاتی جهت پیشگیری از خشکی چشم

 7- درمان خشکی چشم

معرفی چند محصول موثر در حفظ سلامتی چشم و کمک به درمان خشکی چشم

 

 

 

1-خشکی چشم چیست؟

خشکی چشم (Dry Eye) یک مشکل شایع و اغلب مزمن، به ویژه در افراد مسن، می باشد. با هر پلک زدن، اشک درلایه سطحی چشم که قرنیه نامیده میشود پخش می شود. اشک حرکات چشم را روان می کند، خطر عفونت چشم را کاهش می دهد، مواد خارجی موجود در چشم را شسته و سطح چشم را صاف و شفاف نگه می دارد. اشک های اضافی موجود در چشم به مجاری تخلیه کوچکی در گوشه داخلی پلک سرازیر می شوند که به پشت بینی تخلیه می شوند.

خشکی چشم زمانی رخ می دهد که تولید و تخلیه اشک در تعادل نباشند و در آن فرد اشک با کیفیت کافی برای روان کاری و تغذیه چشم ندارد. اشک برای حفظ سلامت لایه سطحی چشم و ایجاد دید واضح ضروری است.

 

 

2- دلایل بروز خشکی چشم

افرادی که دچار خشکی چشم هستند، یا به اندازه کافی اشک تولید نمی کنند یا اشک آن ها بی کیفیت است:

• مقدار ناکافی اشک : اشک توسط چندین غده در داخل و اطراف پلک ها تولید می شود. به نظر می رسد تولید اشک با افزایش سن، شرایط مختلف پزشکی و یا عارضه جانبی برخی دارو های خاص کاهش می یابد. شرایط محیطی مانند باد و آب و هوای خشک نیز می تواند حجم اشک را به دلیل افزایش تبخیر اشک کاهش دهد. هنگامی که میزان طبیعی تولید اشک کاهش می یابد یا اشک ها خیلی سریع از سطح چشم تبخیر می شوند، علائم خشکی چشم می تواند ایجاد شود.
• کیفیت پایین اشک : اشک از سه لایه روغنی، آبی و مخاطی تشکیل شده است:
• لایه روغنی خارجی ترین لایه اشک است که به جلوگیری از تبخیر لایه آبی کمک می کند و در غدد میبومین چشم ساخته می شود.
• لایه آبکی لایه وسطی و ضخیم تر اشک است. چشم را تمیز می‌کند و ذراتی را که به چشم تعلق ندارند، می‌شوید. این لایه از غدد اشکی در پلک ها ترشح می شود.
• لایه مخاطی لایه داخلی اشک است که به پخش شدن یکنواخت لایه آبکی روی سطح چشم کمک می کند و آن را مرطوب نگه می دارد. بدون مخاط، اشک به چشم نمی چسبد. مخاط بافت شفافی است که صلبیه چشم و داخل پلک شما را می پوشاند و در ملتحمه ساخته می شود.

اگر اشک خیلی سریع تبخیر شود یا به دلیل کمبود هریک از سه لایه اشکی، به طور یکنواخت روی قرنیه پخش نشود، علائم خشکی چشم ایجاد می شود.

 

 

 3- چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به خشکی چشم هستند؟

فاکتور های زیر می توانند در ابتلا به خشکی چشم موثر باشند:

• افزایش سن: خشکی چشم بخشی از روند طبیعی پیری است. اکثر افراد بالای 65 سال برخی از علائم خشکی چشم را تجربه می کنند.
• جنسیت: زنان به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از بارداری، استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی و یائسگی بیشتر دچار خشکی چشم می شوند.
• داروها: برخی داروها از جمله آنتی هیستامین ها، ضد احتقان ها، داروهای ضد فشار خون، دیورتیک ها و داروهای ضد افسردگی می توانند تولید اشک را کاهش دهند.
• سایر بیماری ها: افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید، دیابت، لوپوس، سندرم شوگرن و مشکلات تیروئیدی، بیشتر احتمال دارد علائم خشکی چشم را داشته باشند. همچنین مشکلات التهاب پلک ها (بلفاریت)، التهاب سطوح چشم یا چرخش پلک ها به داخل یا خارج می تواند باعث ایجاد خشکی چشم شود.
• شرایط محیطی: قرار گرفتن در معرض دود، باد و آب و هوای خشک می تواند تبخیر اشک را افزایش دهد و منجر به علائم خشکی چشم شود. کاهش دفعات پلک زدن چشم، مانند زمانی که برای مدت طولانی به صفحه کامپیوتر خیره می‌شوید، می‌تواند باعث خشکی چشم شود.
• سایر عوامل: استفاده طولانی مدت از لنز های تماسی می تواند عاملی در ایجاد خشکی چشم باشد. جراحی های انکساری چشم، مانند لیزیک، می تواند تولید اشک را کاهش دهد و به خشکی چشم کمک کند.
• توجه : خشکی چشم پیشرفته و درمان نشده ممکن است به لایه سطحی چشم (قرنیه) آسیب برساند و بینایی را مختل کند.

 

 

4- علائم خشکی چشم

• چشم های تحریک شده و قرمز
• احساس گزگز، خراش، سوزش و شن مانند در چشم
• حساسیت به نور
• چشمان اشک آلود
• مخاط رشته ای در داخل یا اطراف چشم
• تاری دید

 

 

 5- تشخیص خشکی چشم

تشخیص بر اساس موارد زیر انجام می شود:

• گرفتن شرح حال بیمار برای تعیین علائم بیماری و یادداشت هر گونه مشکلات کلی سلامتی، داروها یا عوامل محیطی که ممکن است در ایجاد خشکی چشم نقش داشته باشند.
• معاینه خارجی چشم، از جمله ساختار پلک و نحوه پلک زدن.
• بررسی میزان اشک تولیدی چشم و ضخامت لایه اشکی.
• ارزیابی پلک ها و قرنیه با استفاده از نور روشن و بزرگنمایی.
• برای مشاهده بهتر جریان اشک و برجسته کردن هرگونه تغییر در سطح خارجی چشم ناشی از اشک ناکافی، ممکن است رنگ های خاصی در چشم ها قرار داده شود.

 

 

 6- نکاتی جهت پیشگیری از خشکی چشم

• از محیط های خیلی گرم دوری کنید.
• در زمستان رطوبت هوای محیط خود را افزایش دهید. ( از طریق دستگاه های رطوبت ساز یا گذاشتن یک ظرف آب نزدیک بخاری یا رادیاتور)
• با استفاده از عینک های محافظ از چشمان خود در برابر باد خشک محافظت کنید.
• در صورت تایید پزشک، از مکمل های تقویت کننده سلامت چشم استفاده کنید.
• اگر با چشمان خشک و خراشیده از خواب بیدار می شوید، دقیقا قبل از رفتن به رختخواب از اشک های مصنوعی استفاده کنید.
• آب کافی بنوشید و خواب کافی داشته باشید.
• زمان تماشای صفحه مانیتور (گوشی موبایل، کامپیوتر یا تلویزیون) را محدود یا منقطع کنید.

 

 

 7- درمان خشکی چشم

درمان خشکی چشم با هدف بازیابی یا حفظ مقدار طبیعی اشک در چشم، به حداقل رساندن خشکی و عوارض مرتبط با آن و حفظ سلامت چشم است.

• گام اول برای مدیریت و درمان خشکی چشم، اضافه کردن اشک با استفاده از محلول ها، پماد ها و ژل های اشک مصنوعی بدون نیاز به نسخه (OTC)، به منظور حفظ اشک، افزایش تولید اشک و درمان التهاب پلک ها یا سطح چشم می باشد.
• موارد خفیف خشکی چشم اغلب با استفاده از محلول های اشک مصنوعی قابل کنترل هستند.
• زمانی که خشکی چشم شدید تر است و به اشک مصنوعی پاسخ نمی دهد، باید اقدامات بیشتری را برای درمان خشکی چشم انجام داد :
• چشم پزشک ممکن است برای شما داروهای موضعی دیگری تجویز کند که به چشم کمک کنند تا اشک بیشتری تولید کند.
• به منظور حفظ اشک طبیعی در چشم برای مدت طولانی تر و کاهش علائم خشکی چشم می توان مجاری تخلیه اشک چشم را با پلاگ های سیلیکونی کوچک یا ژل مانند (punctal plugs) مسدود کرد که بعدا در صورت نیاز می توان آن ها را جدا کرد.
• همچنین در صورت نیاز می توان با یک روش جراحی برای همیشه مجاری اشکی را مسدود کرد و یا در موارد نادر در صورت نیاز جراحی هایی به منظور اصلاح پلک ها انجام داد.
• همچنین در صورت وجود التهاب پلک یا سطح چشم، پزشک شما ممکن است سایر راهکارها مانند استفاده از کمپرس گرم، ماساژ پلک و پاک‌کننده ‌های پلک را برای کمک به کاهش التهاب در اطراف سطح چشم توصیه کند

 

در ادامه به معرفی چند محصول موثر در حفظ سلامتی چشم و کمک به درمان خشکی چشم خواهیم پرداخت:

 

^* Rx Code به معنی کد اختصاصی دارو در سیستم نسخ الکترونیک می باشد.

 

• آیاوت (Eyeawet)

قطره استریل چشمی (اشک مصنوعی) "آیاوت"، حاوی 0.3 % هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) و 0.1 % دکستران 70 است. این قطره در موارد زیر کاربرد دارد :

• درمان کمبود ترشح اشک در خشکی چشم، تحریک چشمی ناشی از کمبود اشک، التهاب خشک قرنیه و ملتحمه و مرطوب نگه داشتن قرنیه در بیمارانی که قادر به بستن پلک ها نیستند.
• میزان مصرف متداول: هر 6-8 ساعت، 1-2 قطره در هر چشم (در صورت نیاز می توان این میزان را افزایش داد.)
• مصرف این فرآورده در دوران بارداری و شیردهی بلامانع است

 

^* Rx Code به معنی کد اختصاصی دارو در سیستم نسخ الکترونیک می باشد.

 

• های ویژن (High Vision)

"های ویژن" یک فرآورده مکمل طبیعی است که به شکل قرص های روکشدار فرموله شده و حاوی مجموعه کاملی از موثرترین ترکیبات محافظت کننده سلامت چشم می باشد. قرص "های ویژن" حاوی عصاره بیلبری (زغال اخته)، عصاره هسته انگور، لوتئین، ویتامین A و ویتامین E می باشد. این فرآورده در موارد زیر کاربرد دارد :

• حفظ سلامت و بهبود عملکرد چشم، کمک به تاخیر در وقوع یا پیشرفت مشکلات چشمی نظیر کاتاراکت (آب مروارید)، محافظت از چشم در برابر عوامل استرس زا و اشعه های مضر UV. در ادامه اثرات درمانی هر کدام از ترکیبات قرص "های ویژن" را به صورت مجزا عنوان خواهیم کرد:

• عصاره زغال اخته یا Bilberry Extract :

عصاره بیلبری برای بهبود دید در شب (night vision)، آب مروارید، بیماری های شبکیه چشم (ناشی از دیابت یا فشار خون بالا)، واریس، آرترواسکلروز، خستگی مفرط و هموروئید بسیار موثر است.

• عصاره هسته انگور یا Vitis Vinifera Extract :

عصاره هسته انگور دارای اثرات آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و آنتی هیستامینی قوی است و در پیشگیری و بهبود رتینوپاتی دیابتی، دید در شب و دژنراسیون ماکولا مفید می باشد.

• لوتئین :

لوتئین یک کاروتنوئید است و به طور طبیعی در برخی از مواد غذایی از جمله سبزیجات برگ‌دار و تیره رنگ مانند کلم برگ و کاهو با برگ‌های سبز تیره، زرده تخم‌مرغ و ذرت یافت می‌شود. لوتئین در ماکولا چشم وجود دارد و در محافظت ماکولا در برابر اشعه های مضر موثر است. لوتئین موجب حفظ سلامتی چشم، پیشگیری از ابتلا به دژنراسیون وابسته به سن ماکولا و آب مروارید می شود.

• ویتامین A :

ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی و یک آنتی اکسیدان قوی است که در بهبود دید در شب، کاهش خشکی قرنیه، کاهش عوارض دژنراسیون وابسته به سن ماکولا و کمک به درمان Retinitis Pigmentosa موثر است.

• ویتامین E :

ویتامین E جزء ویتامین های محلول در چربی می باشد و یکی از مهم ترین آنتی اکسیدان های فاز چرب بشمار می رود. این ویتامین با جلوگیری از تشکیل رادیکال های آزاد حین اکسیداسیون چربی ها، از ایجاد آسیب سلولی نیز جلوگیری می نماید. این ویتامین در پیشگیری از رتینوپاتی و دژنراسیون وابسته به سن ماکولا بسیار موثر می باشد.

• میزان مصرف متداول : روزانه 2 قرص، بعد از وعده غذایی

 

^* Rx Code به معنی کد اختصاصی دارو در سیستم نسخ الکترونیک می باشد.

 

• هیالورا (Hyalura)

کپسول مکمل "هیالورا" حاوی 120 میلی گرم هیالورونیک اسید می باشد. این فرآورده در آبرسانی و بهبود سلامت پوست، حفظ مایع اشکی و بهبود خشکی چشم، بهبود درد، خشکی و سلامت مفاصل، حفظ سلامت و تراکم غضروف و جلوگیری از التهاب و حفظ مایع بین مفصلی موثر است.

• هیالورونیک اسید نوعی پلیمر است که به طور طبیعی در بدن وجود دارد و موجب جذب و نگهداری آب در ماتریکس خارج سلولی بافت ها (خصوصا بافت پوست، مفاصل و مایع اشکی) می شود. این ماده در اشکال گوناگون در جراحی های چشم به کار می رود و به دلیل داشتن خواص نگهدارنده آب و ویسکوالاستیسیته مناسب، منجر به پایداری مایع اشکی و بهبود خشکی چشم می شود.

• میزان مصرف متداول : روزانه 1 کپسول، بعد از وعده غذایی.

 

References:

• American Academy of Ophthalmology (AAO)
• National Eye Institute (NEI)
• AMERICAN OPTOMETRIC ASSOCIATION (AOA)

 

تهیه کننده :

دکتر آناهیتا سعیدی

داروساز و مدیکال ادوایزر شرکت داروسازی رها